Πειραματιστείτε με ασφάλεια

Γράφει ο ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΖΗΚΟΣ*

Η σημασία του πειράματος στο χώρο των φυσικών επιστημών σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, είναι μέγιστη. Εξίσου όμως σημαντική είναι και η διαδικασία εκτέλεσης του πειράματος, κυρίως για λόγους ασφαλείας του καθηγητή – δασκάλου αλλά και των μαθητών. Οι μαθητές πρέπει να γνωρίζουν ότι το εργαστήριο φυσικών επιστημών είναι χώρος για σοβαρή εργασία και όχι χώρος για παιχνίδι ή προσωπικούς πειραματισμούς. Πάντα θα πρέπει να σκεφτόμαστε την ασφάλεια, τη δική μας και των υπολοίπων που συμμετέχουν στην εκτέλεση του συγκεκριμένου πειράματος. Ο κίνδυνος ατυχήματος μπορεί να προέλθει από την απρόσεκτη χρήση:

• Του ηλεκτρικού ρεύματος.
• Των ηλεκτρικών συσκευών.
• Του λύχνου θέρμανσης.
• Των χημικών ουσιών.
• Των πολύ θερμών σωμάτων.
• Των καυτών υγρών.
• Των σπασμένων γυάλινων σκευών και οργάνων.
• Την κακή αποθήκευση ασύμβατων μεταξύ τους χημικών ουσιών.

Απαιτείται λοιπόν η τήρηση ορισμένων κανόνων ασφαλείας από μέρους όλων. Τους συγκεκριμένους κανόνες είναι απαραίτητο να τους γνωρίζει ο καθηγητής – δάσκαλος, και να μπορεί να τους εφαρμόζει αποτελεσματικά και να ενημερώνει τους μαθητές του. Πιο συγκεκριμένα προσωπικά αντικείμενα που αφενός περιορίζουν την ελευθερία κινήσεων και αφ’ ετέρου μπορούν να υποστούν ζημιές, δεν επιτρέπονται εντός των εργαστηρίων. Επίσης κάθε μαθητής αλλά και ο καθηγητής – δάσκαλος είναι υποχρεωμένος για όλο το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εντός του χώρου του εργαστηρίου να φορά εργαστηριακή ποδιά (100% βαμβάκι) και προστατευτικά γυαλιά κυρίως στην περίπτωση χρήσεως χημικών ουσιών.

Επίσης στην περίπτωση ατυχήματος ή εκδήλωση φωτιάς απαιτείται η διατήρηση της ψυχραιμίας και η επίδειξη πνεύματος συνεργασίας και αλληλοβοήθειας. Κύριο μέλημα είναι η παροχή βοήθειας στην περίπτωση ατυχήματος και η απομάκρυνση των μαθητών στην εκδήλωση φωτιάς (για το λόγο αυτό όλοι πρέπει να γνωρίζουν τις εξόδους διαφυγής, αλλά και οι διάδρομοι προς τις εξόδους του εργαστηρίου πρέπει να διατηρούνται ελεύθεροι) και στη συνέχεια η κατάσβεσή της από το προσωπικό του εργαστηρίου και η κλήση της πυροσβεστικής σε πιο σοβαρό περιστατικό.

Στη συνέχεια παρατίθεται τα σύμβολα επικινδυνότητας των χημικών ουσιών τα οποία οφείλουν να γνωρίζουν οι μαθητές εντός του εργαστηρίου. Απαιτείται ανάλυση εκ μέρους του καθηγητή - δασκάλου των πληροφοριών που παρέχει κάθε σήμα διότι πολλά τα συναντούμε και στην καθημερινή ζωή κυρίως σε υλικά καθαρισμού.

Επιτυχής εκτέλεση ενός πειράματος σημαίνει καταρχήν ασφάλεια όλων όσων συμμετέχουν και στη συνέχεια μεταβίβαση γνώσεων και απόκτηση εμπειριών.

*Χημικός, MSc βιομηχανικής χημείας, υπ. διδάκτωρ Παν/μιου Αθηνών.